Cá Cần Có Oxy Để Tăng Trưởng Tốt – Bí Quyết Nuôi Cá Khỏe Mạnh

Oxy hòa tan (DO) là yếu tố sinh học thiết yếu, giúp cá và các loài thủy sản duy trì hô hấp, chuyển hóa năng lượng và phát triển toàn diện.

• Hỗ trợ hô hấp và sinh tồn:
  • Cá sử dụng mang để hấp thụ oxy hòa tan từ nước, đảm bảo hoạt động sống.
  • Thiếu oxy khiến cá căng thẳng, bơi chậm, nổi đầu để lấy không khí, ảnh hưởng đến sức khỏe.
• Thúc đẩy tăng trưởng và chuyển hóa:
  • Hàm lượng DO ≥ 5 mg/L giúp tiêu hóa và hấp thu thức ăn hiệu quả.
  • Giúp cá tăng trọng nhanh, tiết kiệm thức ăn và rút ngắn thời gian nuôi.
• Cải thiện môi trường nước:
  • Oxy ổn định giảm độc tố như amoniac, nitrit nhờ thúc đẩy vi sinh vật hiếu khí.
  • Nước trong hơn, hạn chế sự phát triển của tảo lam gây hại.
• Tăng sức đề kháng và giảm tổn thương:
  • Cá sống trong môi trường giàu oxy có khả năng chống bệnh cao hơn, ít stress.

Để cá nuôi phát triển khỏe mạnh, việc duy trì nồng độ oxy hòa tan (DO) phù hợp là rất quan trọng. Dưới đây là các ngưỡng lý tưởng và ảnh hưởng của từng mức oxy:

• DO ≥ 5 mg/L: Ngưỡng lý tưởng cho hầu hết loài cá nuôi, đảm bảo tăng trưởng và sức khỏe tốt.
• 3–5 mg/L: Duy trì mức này được xem là an toàn nhưng cần kiểm soát tránh tụt xuống dưới mức an toàn.
• DO < 3 mg/L: Cảnh báo thiếu oxy nghiêm trọng, đòi hỏi biện pháp khắc phục ngay lập tức.

Đặc biệt, với cá nước lạnh, mức DO nên giữ trong khoảng 5–6 mg/L, còn cá nước ấm tốt nhất ở 4–5 mg/L để tránh stress và rủi ro sức khỏe.

Giảm oxy trong ao nuôi thường xuất phát từ nhiều yếu tố kết hợp, ảnh hưởng đến sự phát triển và sức khỏe của đàn cá. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến và cách phòng tránh tích cực:

• Nhiệt độ cao:
  • Nước ấm chứa ít oxy hơn do độ hòa tan oxy giảm.
  • Mùa hè hoặc trời nắng gay gắt dễ dẫn đến tình trạng thiếu oxy.
• Mật độ nuôi cao:
  • Cá nhiều làm tăng nhu cầu oxy và bốc mùi chất thải.
  • Thiếu không gian chảy đối lưu càng làm giảm oxy khu vực đáy ao.
• Thức ăn dư thừa và chất thải:
  • Thức ăn không hết phân hủy sẽ tiêu tốn oxy do vi sinh phân hủy oxy hóa.
  • Chất thải cá và cặn bã tích tụ tạo môi trường thiếu oxy ở đáy.
• Sự bùng phát của tảo và vi sinh vật:
  • Tảo sau khi phát triển và chết sẽ phân hủy mạnh, tiêu thụ nhiều oxy.
  • Vi sinh vật hiếu khí phân hủy chất hữu cơ gây cạn oxy.
• Thiếu hệ thống sục khí và luân chuyển nước:
  • Ống khí, quạt nước hoặc máy sục khí yếu hoặc không hoạt động xuống hiệu quả.
  • Ao thiếu thiết kế luân chuyển nước dẫn đến vùng tù đọng, ít oxy.

Để duy trì môi trường tốt, người nuôi cần kiểm tra DO thường xuyên, điều chỉnh mật độ nuôi, loại bỏ tảo thừa và sử dụng thiết bị sục khí phù hợp.

Khi cá nuôi không được cung cấp đủ oxy hòa tan, chúng sẽ bộc lộ rõ rệt các tín hiệu sinh học dưới đây, giúp người nuôi dễ dàng nhận biết để can thiệp đúng lúc:

• Cá nổi đầu – đớp không khí:
  • Cá thường nổi lên mặt nước, há miệng đớp khí, đặc biệt vào sáng sớm hoặc chiều tối.
  • Khi thiếu oxy nặng, cá có thể nổi đầu suốt ngày đêm, thậm chí ở ven bờ mà không hề chìm dù có động.
• Hô hấp gấp và mang chuyển động nhanh:
  • Mang cá chuyển động liên tục, thở nhanh nhằm bù đắp lượng oxy thiếu hụt.
• Cá bơi chậm, lừ đừ, giảm ăn:
  • Sức sống yếu đi, cá ít di chuyển, giảm khả năng bắt mồi và ăn uống kém.
• Màu sắc nhạt, hàm dưới lồi:
  • Khi thiếu oxy dài ngày, màu vảy mờ nhạt, cơ thể cá có thể suy yếu và hàm dưới nhô ra rõ rệt.
• Chết hàng loạt trong trường hợp căng thẳng:
  • Nếu không xử lý kịp thời, cá có thể rơi vào trạng thái sốc và chết rải rác hoặc hàng loạt.

Khi phát hiện các dấu hiệu trên, người nuôi nên kiểm tra chỉ số DO ngay, kích hoạt quạt hoặc thiết bị sục khí, giảm lượng thức ăn, thay nước hoặc bơm nước tươi để bổ sung oxy và khôi phục môi trường sống ổn định cho cá.

Để đảm bảo hàm lượng oxy hòa tan (DO) lý tưởng, người nuôi cần kết hợp các phương pháp tự nhiên và nhân tạo một cách khoa học và hiệu quả.

• Tăng cường quang hợp tự nhiên:
  • Gây nuôi tảo và cây thủy sinh hợp lý để tạo nguồn oxy ban ngày.
  • Giữ màu nước trong khoảng 25–40 cm giúp tảo phát triển ổn định.
• Sử dụng thiết bị sục khí và quạt nước:
  • Lắp máy quạt guồng nước hoặc quạt lông nhím để tạo dòng chảy và oxy hóa tầng đáy.
  • Sử dụng máy thổi khí hoặc hệ thống sục khí (đĩa đá bọt, ống khí) để duy trì DO ≥ 5 mg/L, đặc biệt về đêm.
• Đổi nước và luân chuyển nước:
  • Thay nước tươi định kỳ để tăng oxy và loại bỏ chất độc tích tụ.
  • Bơm luân chuyển nước giúp oxy dễ dàng khuếch tán khắp ao.
• Kiểm soát thức ăn và chất thải:
  • Cho ăn khoa học, tránh thức ăn dư thừa tạo ô nhiễm hữu cơ.
  • Sử dụng chế phẩm sinh học hoặc vôi nông nghiệp để xử lý bùn đáy và chất hữu cơ.
• Sử dụng oxy hóa học khi cần:
  • Dùng sản phẩm như viên/sodium percarbonate khi DO < 2 mg/L để cấp cứu nhanh.

Với sự phối hợp linh hoạt giữa tự nhiên và công nghệ, bạn có thể duy trì mức DO tối ưu, giúp cá phát triển khỏe mạnh, giảm nguy cơ bệnh và tối ưu chi phí nuôi trồng.

Sau khi thu hoạch, oxy không chỉ giúp bảo quản cá tươi ngon mà còn kéo dài thời gian sử dụng và tăng giá trị sản phẩm một cách hiệu quả.

• Đóng gói khí điều chỉnh (MAP):
  • Sử dụng khí oxy kết hợp CO₂ và N₂ để ổn định môi trường trong bao bì, hạn chế vi khuẩn và oxy hóa lipid.
  • Giúp giữ màu sắc, hương vị và tăng thời gian bảo quản.
• Ứng dụng khí oxy trong đóng gói thủy sản:
  • Sử dụng gói hút oxy để giảm lượng oxy dư, ngăn vi khuẩn hiếu khí và ôxi hóa chất béo.
  • Phù hợp với các sản phẩm lạnh, sashimi, cá đông lạnh cao cấp.
• Sục oxy cấp cứu trước đóng gói:
  • Sử dụng khí oxy lỏng hoặc viên oxygen hóa học vào nước bảo quản để duy trì oxy trong khoảng thời gian ngắn trước đóng gói.

Nhờ ứng dụng linh hoạt các kỹ thuật oxy sau thu hoạch, sản phẩm cá không chỉ giữ được độ tươi ngon mà còn nâng cao chất lượng và giá trị bền vững trên thị trường.